شرکت ملی نفت بزرگ‌ترین بدهکار صندوق توسعه ملی/ تملیک ۳۳ درصد از بانک سینا

مهدی غضنفری -مدیرعامل صندوق توسعه ملی- در این همایش با اشاره به عملکرد داخلی این صندوق گفت: یکی از موضوعات ما در نظام حکمرانی صندوق این است که چرا تشکیل شد؟ برخی از مشکلاتی که صندوق در ۱۰ سال گذشته مواجه شده، ناشی از ماموریت ما بوده است. در دنیا صندوق‌های تثبیتی، صیانتی و توسعه‌ای وجود دارد و ما یک صندوق صیانتی و توسعه‌ای هستیم که هدف ما تبدیل بخشی از درآمدهای ناشی از فروش نفت و گاز به ثروت‌های ماندگار و سرمایه‌های زاینده اقتصادی است و هرکاری جز این اشتباه است.

وی با بیان اینکه فعالیت‌های صندوق باید معطوف به ماموریت‌های آن باشد، افزود: تعیین نرخ مشارکت در طرح‌های سرمایه‌گذاری از وظایف هیئت امنای صندوق توسعه است. برخی صندوق را با موضوع سرمایه‌گذاری بیگانه می‌دانند، در حالی که در شیوه‌نامه ما صندوق اجازه دارد وارد بحث سرمایه‌گذاری شود. صندوق موفق شده از نظر عاملیت ارزی و سپرده‌گذاری از ۳۶۰ طرح ارزی پشتیبانی کند و ۳۶ میلیارد دلار در این بخش سرمایه‌گذاری کرده است، همچنین طبق قانون ۱۰ درصد از درآمد صندوق باید به ریال تبدیل می‌شد که سرمایه‌گذاری‌های مرتبط صورت گرفت.

مدیرعامل صندوق توسعه ملی اظهار کرد: در دولت سیزدهم، عملکرد صندوق در بخش‌های مختلف ۲۶.۸ میلیارد دلار بوده است، یکی از وام‌گیرندگان اصلی هم دولت است. نفت و گاز سهم بیشتری از تسهیلات صندوق را تشکیل داده و بعد از آن پالایشگاه و نیروگاه که با معیار ارزآفرینی و ایجاد شغل حائز اهمیت است.

غضنفری ادامه داد: فارغ از عاملیت ارزی یا سپرده‌گذاری ارزی، از مجموع ۳۶.۵ میلیارد دلار تسهیلات و سپرده‌گذاری صندوق توسعه، ۲۶ و خورده‌ای سررسید شده، ۸.۳۷ میلیارد دلار وصول شده و ۱۷.۷۶ میلیارد دلار در مسیر مانده است؛ این یعنی حدود ۴۸ درصد عدم کارآمدی در تسهیلات ما مشاهده می‌شود. این یعنی اگر همین‌طور پیش برویم ثروت ماندگاری نخواهد ماند و این باعث شد در صندوق به فکر تغییر باشیم. البته بیشترین وصول مطالبات در دولت سیزدهم بوده است.

تملیک ۳۳ درد از بانک سینا توسط صندوق توسعه

وی با بیان اینکه بیشترین وصول مطالبات صندوق توسعه ملی در دولت سیزدهم بوده است، افزود: تا پیش از دولت سیزدهم ۱.۱ میلیارد دلار از بدهی‌های صندوق وصول شده بود و در این دولت ۴.۴ میلیارد دلار وصول شد که در مجموع ۵.۵ میلیارد دلار وصول مطالبات از محل عاملیت بوده است. از طریق سود سپرده نیز ۲.۷ میلیارد دلار وصل شده و از طریق تهاتر ۰.۱۲ میلیارد  دلار. تهاتر ما ۳۳ درصد از بانک سینا با مجوز بانک مرکزی بوده است.

مدیرعامل صندوق توسعه ملی ادامه داد: برخی اعتراض می‌کنند که چرا صندوق توسعه ۳۳ درصد از بانک سینا را خریده است؟ می‌گویند صندوق برای این کار ارز را به ریال تبدیل کرده است، در حالی که نه آن کسی که تسهیلات گرفت و نه بانک نتوانستند اقساط خود را بپردازند و به همین دلیل ۰.۱۲ میلیارد دلار را از این طریق وصول کردیم. این عدد ابتکاری است که به خرج دادیم اما به ما نامه می‌دهند و اعتراض می‌کنند. ما به‌عنوان امانت‌دار نسل آتی مجبور شدیم از این طریق پولمان را وصول کنیم.

غضنفری با بیان اینکه اگر بازگشت پول را در برنامه قرار دهیم، فرهنگ امهال و اهمال از بین خواهد رفت، گفت: یکی‌از بزرگ‌ترین بدهکاران به صندوق، شرکت ملی نفت ایران است و پس از آن طرح‌های نیروگاهی؛ این یعنی طرح‌هایی که به نظر می‌رسد باید سودده باشند، در بازگشت تسهیلات به صندوق موفق نبودند. باید به کسانی که مطالبات خود را به صندوق پرداخت نمی‌کنند بگوییم ما علاقمندیم با شما هم همان برخورد را داشته باشیم که با کسانی که پولمان را ندادند انجام دادیم.

وی با اشاره به تسهیلاتی که در حال حاضر صندوق توسعه ملی در دست دارد، گفت: نزدیک به ۹ میلیارد دلار طرح امروز امضا خواهد شد از جمله دو آب‌رسانی از دریای عمان به سیستان و بلوچستان و از خلیج فارس به فارس و اصفهان. طرح‌های آبرسانی از بهترین بخش‌هایی هستند که تسهیلات ما را بازپرداخت می‌کنند. همه این‌ها از جنس تسهیلات نیست و برخی مشارکت است. البته ما از فرآیند صرف تسهیلات در حال حرکت به سمت ‌سرمایه‌گذاری هستیم. همچنین ۴.۷ میلیارد دلار طرح هم طرح‌های در دست بررسی نزد بانک‌های عامل است.

تسهیلات‌دهی صندوق توسعه تعطیل نشده است

مدیرعامل صندوق توسعه ملی با بیان اینکه صندوق باید حداقل دو ویژگی در طرح‌هایی که مشارکت می‌کند یا تسهیلاتی که می‌دهد مشاهده کند، گفت: یک اینکه سودآوری خوبی نصیب صندوق شود که در سال‌های گذشته اینطور نبوده و ما در ضرر هستیم، در حالی که بقای بنگاه‌های اقتصادی در گروی سودآوری است. دو اینکه ریسک کمی برای ما داشته باشد. هر چند در انعقاد قراردادها روی کاغذ مدعی می‌شوند که هیچ ریسکی برای صندوق نخواهد داشت اما امروز می‌بینم که چقدر بدهی به صندوق دارند و پول را پس نمی‌دهند و بانک‌ها هم می‌گویند که منابع کافی را برای تسویه بدهی نداریم.

غضنفری با بیان اینکت تسهیلات‌دهی صندوق تعطیل نشده است، اظهار کرد: وقتی به شرکت‌های نفتی پول می‌دهیم اما پول ما را پس نمی‌دهند، این به معنای ضرر است. وقتی پول صندوق توسط بانک‌ها بازگردانده نمی‌شود، باید با یک مدل اقتصادی باقی بماند و باید سودآور باشد. حالا وقتی صندوق مطالبات را پیگیری می‌کند و مطمئن نیست که پولش را پس می‌دهند، عده‌ای می‌گویند چرا صندوق وصول بدهی را پیگیری می‌کند یا وارد هر قراردادی نمی‌شود. ما به کسانی که می‌خواهند تسهیلات بگیرند، می‌گوییم که هم باید به موقع وام خود را پرداخت کنید و هم به ما سود بدهید، زیرا ما جز یک مدل اقتصادی ساده چیزی نداریم.

وی اظهار کرد: در سال های گذشته ما تسهیلات می‌دادیم و چهار سال بدون اینکه پولمان را به ما برگردانند، این تسهیلات باقی می‌ماند. ما از صرف پرداخت تسهیلات به سمت سرمایه‌گذاری تنها یک گام برداشتیم. سرمایه‌گذاری صرف نوعی مداخله است اما چون میخواستم سود داشته باشیم، بنا به سرمایه‌گذاری غیرمداخله‌ای داریم. بسته به FS طرح شما، می‌توانیم تسهیلات ارائه دهیم.

صندوق بنای سرمایه‌گذاری غیرمداخله‌ای دارد، نه بنگاه‌داری

مدیر صندوق توسعه ملی با اشاره به طرح سرمایه‌گذاری غیرمداخله‌ای آی‌هوپ (I-HOPE)  گفت: این مدل تامین مالی به این صورت است که یعنی ما در ساخت‌ساز یک کارخانه و عملیات آن مشارکتی نداریم، از پیامدها منتفع شده و سپس خارج می‌شویم که این به معنای است که است بنای بنگاه‌داری نداریم. قبلا که فقط وام می‌دادیم، شاخص عدم بازگشت سرمایه‌مان خیلی بالا بود. به همین دلیل سراغ آی هوپ رفتیم. البته بنگاه‌داری هم فحش نیست و اقدام بسیار پیچیده و شرافتمندانه‌ای است اما صندوق به دنبال بنگاه‌داری نیست.

غضنفری در ادامه توضیح داد: آی‌هوپ بنگاه‌سازی است، اما بنگاه‌داری نیست؛ حمایت از بخش خصوصی است، رقابت با بخش خصوصی نیست؛ نقش فعالانه در تامین مالی است، تسهیلات منفعلانه نیست؛ تعادل میان سود و ریسک هست، ناکارآمدسازی سرمایه‌گذاری نیست؛ گردش بالای منابع مالی در اقتصاد است، رسوب منابع مالی در یک یا چند پروژه نیست.

وی با اشاره به ضرورت نقش فعالانه صندوق توسعه ملی در تامین مالی طرح‌ها و پروژه‌ها بیان کرد: درحال حاضر NPL صندوق ۴۷ است اما باید کمتر از ۵ باشد؛ شاخص تعداد امهال‌ها به ازای هر پروژه میانگین ۲.۷ است اما باید تقریبا صفر باشد. همچنین شاخص تعهدپذیری بانک‌های عامل نسبت به منابع صندوق، مقایسه با رفتار سایر صندوق‌های ثروت دنیا، وضعیت سرمایه‌گذاری در کشور، شاخص سالانه سودآوری صندوق‌های ثروت دنیا همه نشان می‌دهد که باید در تامین مالی طرح‌ها و پروژه‌ها فعال بود.

صندوق ۱۰۰ میلیارد دلار وام به دولت‌ها داده که برنگشته‌ است

مدیرعامل صندوق توسعه ملی با اشاره به رد شدن درخواست برای ورود صندوق به سرمایه‌گذاری در بالادست صنعت نفت و گاز گفت: صندوق ۱۰۰ میلیارد دلار وام به دولت‌ها داده که برنگشته‌است، برای وصول این مطالبات موضوع سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بالادست نفت و گاز را مطرح کردیم و گفتیم میادین نفت ‌گاز  کشور که به آنها دست نزدید را به صندوق توسعه بدهید تا به بخشی خصوصی واگذاری کند تا بدهی صندوق به این شیوه پرداخت شود.

غضنفری بیان کرد: ما اعلام کردیم با ورود صندوق به پروژه‌های بالا دست نفت و گاز به ویژه میادین نفت و گاز و میادین مشترک از طریق بخش خصوصی، یک میلیون بشکه بیشتر تولید می‌کنیم که این افزایش تولید سالانه ۱۲ میلیارد دلار درآمد ارزی خالص برای کشور داشت؛ و این را بگذارید در مقابل پول کره جنوبی که هر بار بیشتر آب می‌رود.

وی ادامه داد: از رئیس جمهور، معاون اول، سازمان برنامه، معاون اقتصادی، مجلس با این طرح موافق بودند. پس از آن مصوبه مجلس را گرفتیم، اما شورای نگهبان به آن ایرادی گرفت و گفت ابهام دارد. مصوبه به صحن مجمع تشخیص مصلحت رفت که تا اسفند ۱۴۰۲ از ۲۸ رای ۲۶ رای مثبت داشت، اما اواخر فروردین این رای به ۱۶ عدد رسید و ما علت این مخالفت را در نظام حکمرانی نفهمیدیم. آقای آملی لاریجانی شفاف باشد و بگوید چرا مخالف این موضوع هستند.

مدیرعامل صندوق توسعه ملی اظهار کرد: به این طرح ایراد گرفتند که می‌خواهید شرکت ملی نفت را حذف کنید، درحالی که ما چنین قصدی نداریم و نفس وزارت نفت و شرکت ملی نفت را پذیرفتم و گفتیم که این طرح بدون حاکمیت و مالکیت است؛ گفتند درآمدهای دولت را تضعیف می‌کنید، گفتیم هرجا چاه‌های دولتی درآمد دارد را به ما واگذار نکنید؛ گفتند صندوق بزرگ می‌شود، گفتیم صندوق بیشتر از ۲۰۰ نفر نمی‌شود و ترکیب شرکت ملی نفت با ۲۰۰ هزار کارمند باقی بماند؛ گفتند صندوق از ماموریت‌های اصلی خود دور می‌شود، گفتیم هر سه ماه این موضوع کنترل می‌شود. ما از منظر حکمرانی نمی‌دانیم چطور این موضوع را توجیه کنیم.

سرمایه‌گذاری ۲.۵ میلیاردی صندوق توسعه در حوزه هوش مصنوعی

غضنفری همچنین به ضرورت سرمایه‌گذاری صندوق‌های توسعه در دنیا در حوزه فناوری اظهار کرد: ما برای استراتژی سرمایه‌گذاری خود اعلام کردیم که ۶۰ تا ۷۰ درصد را در حوزه نفت، گاز و پتروشیمی سرمایه‌گذاری می‌کنیم زیرا یک کشور نفت‌خیز هستیم و تا ۱۵ سال بعد، دیگر نمی‌توان به‌عنوان کالای جهان‌پسند روی آن حساب کرد، ۲۰ درصد معدن و ۱۰ تا ۲۰ درصد در حوزه سایر حوزه‌ها از جمله هوش مصنوعی.

وی خاطرنشان کرد: با توجه به رویکرد سالانه صندوق در زمینه سرمایه‌گذاری در حوزه فناوری‌های نوپدید و هوش مصنوعی در سال ۱۴۰۳، در جلسه‌ای که با آقای دهقانی فیروزآبادی -معاون فناوری رئیس جمهوری – داشتیم گفتند که برای اپراتور هوش مصنوعی در سطح ملی به ۵۰۰۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری نیاز دارند که ما اعلام کردیم ۲.۵ هزار میلیاردتومان از این عدد را بر عهده می‌گیریم.