ضرورت راهبرد مدیریت ریسک  و بیمه درکشاورزی

رامین امینی زارع، مدرس مدیریت ریسک و بیمه

شاید یکی از پر مناقشه ترین تعاریف در ادبیات تخصصی و ترمینولوژی علم اقتصاد همین واژه ریسک باشد که هرکدام از متخصصان برداشت و استنباط خود را از این مفهوم دارند اما تعریفی که همگان برآن اتفاق نظر داشته باشند در دسترس نیست.
با این حال در جامعه امروز تقریبا تمام افراد به نحوی با این مفهوم آشنایی دارند و اذعان می‌کنند که زندگی با ریسک همراه است. ریسک در زبان عرف عبارت است از خطری که به علت عدم اطمینان در مورد وقوع حادثه‌ای در آینده پیش می‌آید و هرچه میزان این عدم اطمینان بیشتر باشد اصطلاحا گفته می‌شود ریسک زیادتر است. فرهنگ وبستر، ریسک را “در معرض خطر قرار گرفتن‌” تعریف کرده است.
درایران،براساس قانون؛ وزارت جهادکشاورزی و بانک کشاورزی، با راهبری صندوق بیمه کشاورزی به عنوان طلایه دار بخش مهمی ازمدیریت ریسک های مالی این بخش مهم از اقتصاد کشور،دارای کنش گری هستند و بابرنامه ها وتکالیفی که در برنامه هفتم توسعه کشور آمده است، امید است این صندوق بتواند،نقش مضاعفی در مدیریت ریسک های مالی این حوزه تخصصی، ایفا نماید که قطعا می طلبد از حمایت بیشتر دولت و همدلی وهمراهی جامعه میلیونی بیمه گذاران وتشکل های تخصصی برخوردار باشد.
درآن سوی جهان که اینک تنها یک کلیک از ما فاصله دارد؛سیاست دولت جدید ایالات متحده، در زمینه حمایت بیمه ای از بخش کشاورزی، مبتنی بر توسعه بیمه وارائه بیمه های تخصصی در هرزیر بخش کشاورزی است.پیش بینی می شود از سهم ۱۲میلیارد دلاری حق بیمه سهم دولت از غرامات ۱۹ میلیارد دلاری،درگزارش آخرین سال مالی این کشور، این سیاست سوبسیدی،به طور هدفمند تری در حوزه های تخصصی از سوی دولت ادامه یابد.
نوشتاری که درپی می آید،برگرفته از تارنمای وزارت کشاورزی ایالات متحده آمریکا ست که نیم نگاهی به دیدگاه دولت این کشور به مقوله مدیریت ریسک در بخش کشاورزی دارد:
“کشاورزان برای مدیریت خطراتی که با آن روبرو هستند گزینه های زیادی  در دسترس دارند. از آنجایی که قرار گرفتن در معرض خطر و تمایل و توانایی تحمل ریسک از مزرعه ای به مزرعه دیگر متفاوت است، استراتژی های مدیریت ریسک متفاوتی نیز مورد استفاده قرار می گیرند. اکثر تولیدکنندگان از ترکیبی از استراتژی ها و ابزارها برای مدیریت ریسک استفاده می کنند. برخی از استراتژی ها تنها با یک نوع ریسک سروکار دارند، در حالی که برخی دیگر به چندین ریسک می پردازند. چند نمونه از استراتژی های مدیریت ریسک عبارتند از:
تنوع  ذاتی بنگاه ‌ها فرض می‌کند که درآمد حاصل از محصولات کشاورزی مختلف و فعالیت ‌های دامی با همبستگی کامل بالا و پایین نمی‌رود، بنابراین درآمد پایین برخی از فعالیت‌ها احتمالاً با درآمد بیشترحاصل از سایر فعالیت‌ها جبران می‌شود.
اهرم مالی به استفاده از تسهیلات دریافتی برای کمک به تامین مالی تجارت مزرعه اشاره دارد. سطوح بالاتر بدهی، نسبت به ارزش خالص، عموماً ریسک پذیرتر در نظر گرفته می شود. در این زمینه سطح بهینه به عوامل متعددی از جمله سودآوری مزرعه، هزینه اعتبار، تحمل ریسک و درجه عدم اطمینان در درآمد بستگی دارد.
ادغام عمودی به طور کلی ریسک مربوط به کمیت و کیفیت ورودی ها یا خروجی ها را کاهش می دهد زیرا شرکت ادغام شده به صورت عمودی مالکیت یا کنترل یک کالا را در دو یا چند مرحله تولید و یا بازاریابی حفظ می کند.
انعقاد قرارداد می تواند ریسک را با تضمین قیمت ها، بازارهای فروش یا سایر شرایط مبادله از قبل کاهش دهد. قرارداد هایی که قیمت، کیفیت و مقدار محصول را تعیین می کنند، قراردادهای بازاریابی یا قراردادهای فوروارد نامیده می شوند. قراردادهایی که فرآیندهای تولید را برای استفاده تجویز می‌کنند و یا مشخص می‌کنند که چه کسی نهاده‌ها را فراهم می‌کند، قراردادهای تولید نامیده می‌شوند.
پوشش ریسک از قراردادهای آتی یا اختیار معامله برای کاهش ریسک تغییرات نامطلوب قیمت قبل از فروش نقدی یا خرید یک کالا استفاده می کند.
نقدینگی به توانایی کشاورز برای تولید سریع و کارآمد پول نقد به منظور انجام تعهدات مالی اشاره دارد. نقدینگی را می توان با نگهداری وجه نقد، کالاهای ذخیره شده یا سایر دارایی هایی که می توانند در کوتاه مدت به پول نقد تبدیل شوند، بدون اینکه زیان عمده ای متحمل شوند، افزایش داد.
بیمه عملکرد محصول، زمانی به تولیدکنندگان غرامت می پردازد که عملکرد کمتر از سطح عملکرد بیمه شده تولیدکننده باشد. این پوشش ممکن است از طریق بیمه خصوصی تگرگ و یا بیمه یارانه ای فدرال با چند خطر محصول ارائه شود.

بیمه درآمد محصول، غرامت ها یی را به کشاورزان بر اساس کسری درآمد ناخالص پرداخت می کند و نه صرفاً کسری عملکرد یا قیمت. چندین طرح بیمه درآمد یارانه ای فدرال برای محصولات عمده در اکثر مناطق ایالات متحده موجود است.
اشتغال یا سرمایه گذاری خارج از مزرعه خانگی می تواند جریان درآمد مشخص تری را برای خانوار مزرعه فراهم کند تا درآمد حاصل از عملیات کشاورزی را تکمیل کند.”
سخن پایانی این که ابزاری به عنوان بیمه کشاورزی در ایران با کارنامه ای که حاصل تلاش هزاران نفر از فرزندان این مرز و بوم است توفیقات ارزنده ای را در عمر چل ساله خود رقم زده و می تواند گره های پر شماری از بخش کشاورزی گشوده و به عبارتی در تحکیم پایه های  امنیت غذایی کشور موثر باشد.