روند تغییرات هوش مصنوعی

#اقتصادنگار- پریسا حاجی محمدی ،دکتری کسب و کار حرفه ای DBA

در نیمه اول قرن بیستم، داستان های علمی تخیلی، جهان را با مفهوم ربات هایی باهوش مصنوعی آشنا کرد. با مرد”بی دل” از جادوگر شهر اوز شروع شد و با روبات انسان نما که خود را شبیه ماریا در متروپلیس کرد ادامه یافت. قبل از آن ما نسلی از دانشمندان، ریاضیدانان و فیلسوفانی داشتیم که مفهوم هوش مصنوعی اینگونه در ذهن شان شکل گرفته بود که با عنوان ماشین‌های محاسباتی بکار برده شوند.در ابتدای کار ماشین ها و کامپیوتر ها نمی توانستند دستورات را ذخیره کنند، فقط آنها را اجرا می کردند. به عبارت دیگر، می‌توان به رایانه‌ها گفت که چه کاری انجام دهند، اما نمی‌توانستند آنچه را که انجام داده‌اند به خاطر بیاورند ولذا فقط سرعت در پردازش اطلاعات داده شده توسط انسان بود که شگفت انگیز بود اما بتدریج از این  شگفتی کاسته شده است.

در سال های بعد که طراحی برای تقلید از مهارت های حل مسئله یک انسان، توسط یک شرکت تحقیق و توسعه، تامین مالی شد، هوش مصنوعی با تصور تبلور یک تلاش بزرگ، ارائه شد. محققان برتر از حوزه‌های مختلف برای یک بحث آزاد در مورد هوش مصنوعی، و روش های استاندارد برای بکارگیری آن به توافق نرسیدند. با این تفاسیر، همه با تمام وجود این حس را داشتند که هوش مصنوعی قابل دستیابی است. اهمیت این رویداد را نمی توان تضعیف کرد زیرا بیست سال بعد تحقیقات، هوش مصنوعی را کاتالیز کرد. چشم انداز مهم این است که یک سؤال بنیادی را در نظر بگیرید: آیا هوش مصنوعی AIمی تواند به سطح تفکر انسان برسد و سپس حتی از آن فراتر رود؟ بطور معمول، محققان به دنبال سنجش توانایی مدل‌های رایانه‌ای برای دستیابی به اهداف پیچیده هستند، مانند برنده شدن در یک بازی یا انجام مکالمه‌ای که به نظر می‌رسد به اندازه کافی برای فریب دادن مخاطب، نمونه ای انسانی است. اما این رویکرد دارای یک محدودیت شناختی کلیدی است وقبل از اینکه کسی بتواند ادعا کند که این برنامه به اندازه کافی به یک انسان شبیه است یا مانند یک انسان فکر می‌کند، هر AI باید روی هر برنامه، هدف، نشانه، مسیر و حتی زندگی قابل تصور انسانی آزمایش شود. بنابراین روش های جایگزین هم مورد نیاز است. بعلاوه هدف اصلی پیچیدگی تصمیم گیری است که ویژگی های فکر انسان است، مانند احساسات، و یا درک را در بر نمی گیرد. علاوه بر این، هوش مصنوعی واقعاً خلاق نیست. هوش مصنوعی نمی‌تواند با استفاده از روش‌هایی مانند استعاره و تخیل، بین موضوعات کاملاً متفاوت ارتباط برقرار کند تا به نتایج جدیدی برسد و همه چیز را بایستی صراحتاً برای هوش مصنوعی معین کرد. مدل‌های هوش مصنوعی اغلب به عنوان شبکه‌های عصبی مصنوعی تصور می‌شوند، اما تفکر انسان به نورون‌ها محدود نمی‌شود. تفکر کل بدن و بسیاری از انواع سلول های مغز مانند سلول های گلیا که نورون نیستند را درگیر می کند. محاسبات بخش کوچکی از تفکر آگاهانه ما را منعکس می کند و خودِ فکر آگاهانه تنها بخشی از ذهن انسان است. حجم عظیمی از کار ناخودآگاه در پشت صحنه جریان دارد.لذا علم نتیجه می گیرد که هوش مصنوعی از نظر فکری از انسان ها فاصله زیادی دارد.

در قدیم رایانه ها می توانستند اطلاعات بیشتری را ذخیره کنند و سریع تر، ارزان تر و در دسترس تر شدند، همچنین الگوریتم‌های یادگیری ماشینی نیز بهبود یافتند و افراد بهتر می‌دانستند کدام الگوریتم را برای مشکل خود اعمال کنند و به ترتیب به اهداف و حل مسئله و تفسیر زبان گفتاری امیدوار شدند. این موفقیت‌ها و همچنین حمایت از محققان برجسته ، آژانس پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته را متقاعد کرد که تحقیقات هوش مصنوعی را در چندین موسسه تأمین مالی کنند. جوامع بین المللی بویژه به ماشینی علاقه‌مند بود که بتواند زبان گفتاری و همچنین پردازش داده‌ها را با توان عملیاتی بالا رونویسی و ترجمه کند. خوش بینی بالا بود و توقعات حتی بالاتر. با این حال، در حالی که مسیر تحقق اهداف با حضور هوش مصنوعی در جای جای زندگی انسان وجود داشت، هنوز راه زیادی تا دستیابی به اهداف نهایی پردازش زبان طبیعی، تفکر انتزاعی و شناخت واقعی از دیدگاه یک انسان و پیدایش آن در وجود هوش مصنوعی باقی مانده است.

شکستن مه اولیه هوش مصنوعی کوهی از موانع را آشکار کرد. بزرگ‌ترین آن فقدان قدرت محاسباتی برای انجام هر کاری اساسی بود: رایانه‌ها به سادگی نمی‌توانستند اطلاعات کافی را ذخیره یا با سرعت کافی پردازش کنند. بعنوان مثال، برای برقراری ارتباط، باید معانی بسیاری از کلمات را بداند و آنها را در ترکیبات مختلف درک کند. کامپیوترها هنوز میلیون‌ها برابر ضعیف‌تر از آن بودند که هوش خود را نشان دهند و تکنیک‌های «یادگیری عمیق» برای هوس مصنوعی بوجود آمد که اجازه می‌داد با استفاده از تجربه های مکرر خود یاد هم بگیرند.

با اینکه هوش مصنوعی دهه‌ها است مورد مطالعه قرار گرفته است اما هنوز یکی از مبهم‌ترین موضوعات است. هیچ کس نمی تواند توانایی کامپیوتر در پردازش منطق را رد کند. اما برای بسیاری افراد اینکه آیا یک ماشین می تواند فکر کند یا خیر مبهم است. پیشرفت در هوش مصنوعی برای اکثر مردم قابل رویت است و تقریباً الان در همه زمینه ها حتی بجای برای هدایت کشتی های فضایی استفاده می شود، اما هنر اندیشیدن تا حدی بزرگ و مبهم است که ما فعلاً فقط می توانیم پیشرفت های آینده در این زمینه را درک کنیم.و بنظر می رسد قوه استنتاج و تخیل هیچگاه توسط انسان قابل ابداع نباشد.