۸ پیشنهاد عملیاتی برای عبور از ناترازی‌های انرژی در زنجیره فولاد

به گزارش اقتصادنگار – در حالی که زنجیره فولاد ایران در چهار سال گذشته با چالش ناترازی انرژی، به‌ویژه در حوزه‌های برق و گاز، مواجه بوده، نشست اخیر ایمیدرو با حضور چهره‌های ارشد صنعتی و معدنی کشور، فرصتی شد تا بار دیگر از منظر حکمرانی، به بازتعریف نقشه‌راه عبور از این بحران مزمن پرداخته شود. سخنان محمد آقاجانلو، محمدرضا نعمت‌زاده و مدیران تخصصی ایمیدرو، سرنخ‌هایی از تغییر پارادایم در مدیریت انرژی صنایع بزرگ را نشان می‌دهد.بر اساس جمع‌بندی این نشست و تحلیل مسائل ساختاری، «اقتصادنگار» ۸ پیشنهاد محوری برای عبور از ناترازی‌های انرژی در زنجیره فولاد ارائه می‌دهد:
۱. واگذاری بهره‌برداری بلندمدت از میادین و فلرهای گازی به صنایع معدنی
در شرایطی که وزارت نفت منابع گازی بلااستفاده مانند فلرها یا میادین کوچک را در اختیار دارد، بهترین راهکار، واگذاری بهره‌برداری با مدل‌های BOT یا بیع‌متقابل به شرکت‌های بزرگ فولادی است. اجرای بند ۳ ماده ۱۵ برنامه هفتم می‌تواند چهارچوب قانونی این اقدام را تضمین کند.
۲. اعطای مجوز اتصال پایدار به شبکه برق برای نیروگاه‌های احداث‌شده توسط صنایع
بسیاری از شرکت‌ها اقدام به احداث نیروگاه‌های سیکل ترکیبی کرده‌اند اما در مرحله اتصال به شبکه یا تخصیص گاز با موانع روبرو هستند. حذف موانع اداری و صدور مجوزهای سریع توسط وزارت نیرو و سازمان محیط زیست ضروری است.
۳. اصلاح آیین‌نامه ماده ۴ قانون مانع‌زدایی از صنعت برق
این ماده قانونی در حالت فعلی، مانع از انعقاد قراردادهای تبادل انرژی بین صنایع و تولیدکنندگان برق خصوصی است. بازنگری در آن، مسیر سرمایه‌گذاری مشترک و تأمین پایدار برق را هموار خواهد کرد.
۴. ایجاد کنسرسیوم‌های تخصصی برای بهره‌برداری از میادین گازی
میدان گازی کیش و پارس شمالی، دو ظرفیت مغفول‌مانده‌اند. تشکیل کنسرسیوم متشکل از ایمیدرو، شرکت‌های فولادی، صندوق توسعه ملی و نهادهای سرمایه‌گذاری عمومی می‌تواند الگویی برای توسعه زیرساخت‌های انرژی خارج از کنترل دولتی باشد.
۵. وضع قوانین برای کاهش وابستگی ساختاری صنایع به وزارتخانه‌های نیرو و نفت
صنایع بزرگ باید بتوانند با تأسیس شرکت‌های زیرمجموعه انرژی‌محور، از زیر چتر بوروکراسی سنتی نفت و نیرو خارج شوند. تعیین سهمیه‌های گاز و برق پایدار با نگاه قرارداد بلندمدت، از الزامات این مسیر است.
۶. ایجاد مشوق‌های سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های خورشیدی منطقه‌ای
با توجه به پهنه‌های آفتابی جنوب کشور، توسعه نیروگاه‌های خورشیدی اشتراکی بین شرکت‌های معدنی و دولت می‌تواند هم فشار پیک را کاهش دهد، هم توازن توسعه‌ای بین استان‌ها ایجاد کند.
۷. انتشار منظم آمار ناترازی و ارزش تولید از دست رفته
شفاف‌سازی در میزان روزهای قطعی گاز و برق، آثار مالی آن و سهم هر بخش از صنعت در این ناترازی، می‌تواند افکار عمومی و سیاست‌گذاران را متقاعد کند که ادامه وضعیت فعلی، مساوی با کاهش صادرات، ریزش اشتغال صنعتی و اختلال در تأمین مالی دولت از مالیات است.
۸. تشکیل شورای راهبردی انرژی صنایع بزرگ در سطح ملی
حضور نمایندگان وزارت نفت، نیرو، صمت، ایمیدرو و بخش خصوصی در یک شورای فرادستگاهی با اختیارات ویژه، می‌تواند طرح‌های زیرساختی انرژی صنایع را از حالت پیگیری انفرادی به تصمیم‌گیری جمعی ارتقا دهد.
فولاد ایران در سال ۱۴۰۳، نه تنها رشد نکرد بلکه شاهد کاهش تولید و صادرات نیز بود. اگر ناترازی انرژی به صورت ساختاری حل نشود، سال ۱۴۰۴ می‌تواند نقطه افول مزیت رقابتی ایران در صنایع پایه باشد. پیشنهادات ارائه‌شده، در صورت برخورداری از اراده سیاسی و مشارکت نهادهای حاکمیتی، می‌تواند پایه‌گذار دوره‌ای نو از استقلال انرژی صنایع کشور باشد.