# اقتصادنگار- همواره توسعه و برداشت از میادین مشترک یکی از ضعف های کشور ما بوده است .آمارها نشان می‌دهد سهم ایران از توسعه و برداشت میادین مشترک بسیار اندک است. براساس آمارهای رسمی ایران ۲۸ میدان نفت و گاز مشترک با کشورهای همسایه دارد که تقریبا در همه آنها از بقیه همسایه‌ها عقب مانده است. به گفته کارشناسان حوزه نفت و گاز، مهمترین مشکل ایران در عقب‌ماندگی برداشت نفت و گاز از میادین مشترک، سرمایه‌گذاری و نبود تکنولوژی مدرن است.در این میان شاید مهمترین میادین مشترک ایران با عراق، قطر و عربستان است؛ کشورهایی که با کمک شرکت‌های بین‌المللی، خصوصا غربی، تولید نفت و گاز خود را به شدت بالا برده و کماکان بر رشد استخراج از این میادین تلاش می‌کنند. اما تحریم ها باعث شده سهم ایران از این میادین بسیار اندک باشد.
سهم اندک ایران از میادین مشترک عراق ،عربستان
به گزارش #اقتصادنگار – در این رابطه دالغا خاتین‌اوغلو کارشناس حوزه نفت و انرژی ساکن جمهوری آذربایجان چندی پیش در مقاله ای آورده است ایران چندین میدان نفت و گاز مشترک با عربستان دارد که تنها موفق به تولید روزانه ۳۵ هزار بشکه نفت از میدان “فروزان” (در عربستان مرجان گفته می‌شود) شده است؛ در حالی که عربستان ۱۴ برابر ایران تولید نفت از این میدان دارد و با قراردادی ۱۲ میلیارد دلاری با شرکت‌های بین‌المللی طی پنج سال گذشته، در نظر دارد تولید نفت این میدان را با رشدی ۶۰ درصدی به ۸۰۰ هزار بشکه در روز برساند و تولید روزانه گاز از آن را نیز ۷۰ میلیون متر مکعب افزایش دهد.
وی در این مقاله می افزاید: ایران یک میدان گازی بزرگ مشترک دیگر با عربستان در نزدیکی همین میدان با نام “فرزاد” (در عربستان حصبه نامیده می‌شود) را دارد که بیش از یک دهه است مذاکرات جمهوری اسلامی با شرکت‌های هندی که کاشف این میدان بوده‌اند، به نتیجه‌ای نرسیده و خود ایران نیز توان سرمایه‌گذاری ۵ میلیارد دلاری برای توسعه این میدان با ساختار بسیار پیچیده را ندارد.
این در حالی است که عربستان بلافاصله بعد از کشف این میدان توسط هندی‌ها در سال ۲۰۰۸، آن را توسعه داد و از سال ۲۰۱۳ تولید گاز از این میدان مشترک را آغاز کرد. هم‌اکنون عربستان روزانه بیش از ۳۰ میلیون متر مکعب گاز از این میدان تولید می‌کند و طرح توسعه شرکت ملی نفت عربستان، آرامکو، برای تولید روزانه ۷۵ میلیون متر مکعب نیز به سرعت ادامه دارد.
به گفته وی عربستان و کویت همچنین دو میدان مشترک نفت و گاز اسفندیار (لولو) و آرش (الدره) را با ایران دارند که اولی را سالهاست توسعه داده و دومی را قرار است با سرمایه‌گذاری ۱۰ میلیارد دلاری از اواخر امسال توسعه دهند و تا پنج سال آینده تولید روزانه ۳۰ میلیون متر مکعب گاز و ۸۴ هزار بشکه میعانات گازی از آن را آغاز کنند.
این کارشناس تاکید می کند: البته این دو کشور سهم ایران در میدان آرش را رد کرده و می‌گویند حق انحصاری برداشت از این میدان گازی را دارند؛ موضعی که ایران آن را قبول ندارد. اما یکی دیگر از بزرگترین میادین مشترک نفتی ایران با عراق است؛ همسایه‌ای که چهار برابر ایران از این میادین برداشت نفت دارد و قراردادهای عظیمی با شرکت‌های چینی، روسی و غربی برای افزایش برداشت از این میادین امضا کرده است.
۱۱ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری برای توسعه پنج میدان مشترک نفتی
به گزارش ا#اقتصادنگار کارشناسان حوزه نفت و گاز نیز در این خصوص متذکر می شوند :ایران سال ۲۰۱۳ روزانه ۹۰ هزار بشکه تولید نفت از این میادین داشت و قرار بود با کمک شرکت‌های چینی، تولید پنج میدان یادآوران، آزادگان شمالی و جنوبی، همچنین یاران شمالی و جنوبی تا سال ۱۴۰۰ به ۱.۲ میلیون بشکه در روز برسد.
شرکت‌های چینی با تاخیر، تنها بخش کوچکی از تعهدات خود را اجرایی کردند و نهایتا “ظرفیت” تولید نفت ایران (نه تولید واقعی) از میادین مشترک غرب کارون با عراق به ۳۵۰ هزار بشکه در روز رسیده است.این در حالی است که عراق از سال ۲۰۱۳ تاکنون با توسعه این میادین روزانه حدود ۱.۴ میلیون بشکه به تولید نفت خود اضافه کرده است.
به گفته این کارشناسان ایران برای توسعه پنج میدان مشترک نفتی یاد شده تنها نیاز به ۱۱ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری دارد که معادل تنها ۲ ماه درآمد نفتی کشور در دوران قبل از تحریم‌ها است. البته ساختار این میادین بسیار پیچیده و نوع نفت آنها عمدتا سنگین است و با تکنولوژی فعلی شرکت‌های ایرانی، تنها ۵ تا ۱۰ درصد از ذخایر ۶۴ میلیارد بشکه‌ای این میادین قابل استخراج است. به عبارتی، حضور شرکت‌های پیشرفته غربی در توسعه این میادین اجتناب‌ناپذیر است.
توسعه میادین در حد شعار
در همین زمینه حسن مرادی، استاد حقوق بین‌الملل انرژی دانشگاه تهران، در گفت‌وگویی با #اقتصادنگار به بررسی توسعه میادین مشترک نفتی و چالش‌های آن پرداخت. وی در این خصوص گفت: دولت‌های نهم، دهم، یازدهم و سیزدهم همواره شعارهایی در خصوص اولویت منابع مشترک و استخراج آنها مطرح کرده‌اند، اما در عمل موفقیت چندانی کسب نکرده‌اند. اگر این توفیق‌ها حاصل شده بود، امروز در این وضعیت نبودیم. متأسفانه جامعه و اقتصاد ما از یک بیماری ریشه‌ای رنج می‌برد که ناشی از وجود افراد تنگ‌نظر در مجلس و نهادهای تصمیم‌گیر است. این افراد از یک سو دولت‌ها را شماتت می‌کنند و از سوی دیگر انتظار دارند که در مدت زمان کوتاهی مشکلات حل شود، در حالی که ما با منابع غنی و شرایط خاصی روبرو هستیم.
مرادی ادامه داد: دولت باید به تعامل با دنیا توجه کند و حتی با قطر که در میدان مشترک پارس جنوبی فعال است، همکاری کند. ما باید از تجربیات و سرمایه‌گذاری‌های این کشور بهره‌برداری کنیم. همچنین می‌توانیم با کشورهای همسایه، مانند عربستان سعودی، به توافق برسیم و از منابع مشترک بهره‌برداری کنیم. اما در عین حال، رقبای ما نیز در تلاش برای راه‌اندازی کریدورهای جدید هستند و ما باید در این زمینه هوشیار باشیم.
مرادی در پایان به اهمیت توسعه میادین نفتی و تأثیر آن بر اقتصاد کشور اشاره کرد و گفت: اگر توسعه میادین مشترک به درستی انجام شود و موانع برطرف گردد، می‌تواند به بهبود وضعیت اقتصادی کشور کمک کند. تجربه‌های گذشته نشان می‌دهد که با طراحی و بهره‌برداری صحیح از منابع، می‌توان به ذخایر گاز و نفت کشور کمک کرد. ما باید به آینده اقتصاد ایران فکر کنیم و اجازه ندهیم که دشمنان برای ما نسخه بپیچند. باید روی پای خود بایستیم و کشور را به خوبی اداره کنیم.
