قیمت قهوه و تخم مرغ در یک سال ۱۰۰ درصد قد کشید *
به گزارش اقتصاد نگار ، سال ۲۰۲۴ سالی پُراتفاق و پُررکورد برای بازارها بود. سالی پر از رویدادهای متضاد، تغییرات اقتصادی قابل توجه و تغییرات سیاسی عمده. سالی که رکوردهای تاریخی شاخص‌های بورسی در امریکا جابه‌جا شد. طلا به قله تاریخی رسید. جهش عجیب قیمت قهوه، کاکائو و تخم مرغ چشم‌ها را خیره کرد. در ماه‌های پایانی سال نیز بازار رمزارز با پیشتازی بیت‌کوین یکی پس از دیگری، قله‌های قیمتی را در رویای بازگشت ترامپ پشت سر گذاشت.
در آن سو، ترس‌ها از بحران ملکی، تورم منفی یا به اصطلاح ژاپنیزه شدن چین (کُندی توسعه ناشی از ائتلاف مجموعه‌های صنعتیِ سنتی و سیاستمدارانی است که مانع اصلاحات، رقابت، نوآوری و بین‌المللی شدن می‌شوند) عمیق‌تر شد که بازارهای سنگ آهن و زغال سنگ را به قعر جدول بازدهی سرمایه‌گذاری در ۲۰۲۴ انداخت.
از جنبه مثبت، ۲۰۲۴ زمانی بود که بانک‌های مرکزی جهانی توانستند به کنترل نسبی تورمی بپردازند که بخشی از آن ناشی از تأثیرات منفی و گسترده پاندمی COVID و بخشی دیگر به دلیل رویدادهای جغرافیایی سیاسی چند سال گذشته بود. پس از نگه‌داشتن هزینه‌های وام‌گیری در نزدیکی بالاترین رکوردها برای بیشتر سال ۲۰۲۳، تقریباً تمام بانک‌های مرکزی بزرگ در سال ۲۰۲۴ شروع به کاهش نرخ‌ها کردند. با این حال، سرعت کاهش نرخ‌های بهره متفاوت بود و این موضوع منجر به انحراف در انتظارات سیاست‌های پولی بین اقتصادهای مختلف شد که به نوبه خود باعث نوسان‌های قابل توجه در نرخ‌های ارز میان ارزهای اصلی شد.
از جنبه منفی اما سال ۲۰۲۴ سال پُر از عدم قطعیت سیاسی و بی‌ثباتی جغرافیایی سیاسی بود. اگرچه سرمایه‌گذاران یاد گرفته‌اند با درگیری‌های به وجود آمده در شرق اروپا و خاورمیانه همزیستی کنند، اما حس ناآرامی همچنان در لایه‌های زیرین وجود داشت و به این حس اضطراب، تغییرات در چشم‌انداز سیاسی کشورها نیز افزوده شده است.
در سال ۲۰۲۴، انتخابات در بسیاری از کشورها در سراسر جهان برگزار شد. سرمایه‌گذاران نگران انتخابات پارلمانی در فرانسه، انتخابات عمومی در بریتانیا و انتخابات ریاست‌جمهوری و کنگره در ایالات متحده بودند. بازار هنوز هم تأثیر این انتخابات را احساس می‌کند، به‌طوری‌که معامله‌گران و سرمایه‌گذاران در انتظار تغییرات عمده در سیاست‌های اقتصادی هستند و سعی می‌کنند تأثیر آن‌ها بر دارایی‌های جهانی را پیش‌بینی کنند.
دلار امریکا در سال ۲۰۲۴ با رشد ۷ درصدی همراه شد. هر چند بخش عمده‌ای از افزایش آن در نیمه دوم سال رخ داد که عمدتاً ناشی از انتظارات برای تغییرات عمده در سیاست تجاری ایالات متحده بوده است. بازار نگران است که سیاست‌های پیشنهادی مهاجرت و تجارت دونالد ترامپ ممکن است عواقب تورمی داشته باشد و این امر باعث شود فدرال رزرو (Fed) سیاست پولی کمتری را اتخاذ کند. به همین دلیل، انحراف در انتظارات سیاست‌های پولی سرمایه‌گذاران میان فدرال رزرو و سایر بانک‌های مرکزی بزرگ افزایش یافت و منجر به افزایش ورود سرمایه به دلار امریکا شد.
علاوه بر این، اقتصاد ایالات متحده در سال ۲۰۲۴ از سایر اقتصادهای پیشرفته بهتر عمل کرد و انتظار می‌رود در سال ۲۰۲۵ نیز بهتر از بقیه باشد. براساس گزارش صندوق بین‌المللی پول (IMF)، رشد تولید ناخالص داخلی واقعی (GDP) اقتصادهای پیشرفته در سال ۲۰۲۴ به طور متوسط فقط ۱.۸ درصد خواهد بود، در حالی که پیش‌بینی می‌شود GDP ایالات متحده ۲.۸ درصد افزایش یابد.
عملکرد کامودیتی‌ها در این سال به شدت متفاوت بود. کالاهایی که هر یک داستان جداگانه‌ای برای گفتن دارد، اما کاکائو، قهوه، لیتیوم، طلا و نقره قطعاً پُرداستان‌‌ترین کالاها در سال ۲۰۲۴ بوده‌اند.
تخم‌مرغ یکی از صدرنشینان بازارها در سال ۲۰۲۴ بود. آنفولانزای پرندگان قیمت تخم‌مرغ در ایالات متحده را با رشد ۱۳۵ درصدی در سال گذشته میلادی به بالاترین سطح تاریخی خود رساند. این ویروس نزدیک به ۱۲۳ میلیون مرغ، بوقلمون و سایر پرندگان را در ۴۹ ایالت از آغاز شیوع کنونی در سال ۲۰۲۲ نابود کرد و در سطح ملی، گله مرغ‌های تخم‌گذار ایالات متحده در اکتبر نسبت به سال گذشته ۳ درصد کاهش یافت و به حدود ۳۱۵ میلیون پرنده رسید و تولید تخم‌مرغ نیز ۴ درصد کاهش یافت. پیش‌بینی می‌شود این رشد قیمت در سال ۲۰۲۵ نیز ادامه داشته باشد. گفته می‌شود قیمت تخم‌مرغ در سال ۲۰۲۵ حدود ۲۰ درصد دیگر افزایش خواهد یافت.
در این سال قرارداد آتی قهوه عربیکا در بورس بین‌المللی به بالاترین سطح تاریخی خود رسید. این قیمت نسبت به سال گذشته تقریباً ۷۲ درصد افزایش یافت که آن را به یکی از بهترین کالا در سال ۲۰۲۴ تبدیل کرد. کار یانگ آنگ می‌گوید: «مانند بسیاری از کالاهای نرم دیگر، هر دو قهوه عربیکا و قهوه روبوستا تقریباً به طور کامل تحت تأثیر تغییرات آب و هوا قرار دارند. امسال، برزیل (بزرگترین تولیدکننده قهوه جهان) بدترین خشکسالی خود در ۷۰ سال گذشته را تجربه کرد، در حالی که ویتنام (دیگر تولیدکننده کلیدی) با خشکسالی و بارش سنگین مواجه شد».
براساس داده‌های رسمی گمرک، صادرات قهوه ویتنام در نیمه اول امسال ۸۹۳ هزار و ۸۲۰ تن بود که نسبت به سال گذشته ۱۱.۴ درصد کاهش یافت. معامله‌گران به شدت نگران چشم‌انداز برداشت جهانی در سال ۲۰۲۵ هستند و قیمت‌ها این نگرانی‌ها را منعکس کرده‌اند.
در مقابل، لیتیوم بدترین عملکرد را در میان کالاها در سال ۲۰۲۴ داشت زیرا فروش خودروهای برقی (EV) شروع به تثبیت کرد و سرمایه‌گذاری‌های قبلی، ظرفیت تولید را افزایش داد و منجر به مازاد عرضه شد. براساس گزارش Refinitiv، قیمت قراردادهای آتی هیدروکسید لیتیوم که در بورس کالا (COMEX) معامله می‌شود، تا تاریخ ۱۳ دسامبر ۲۰۲۴ نسبت به سال گذشته ۴۲.۳ درصد کاهش یافت.
در مورد فلزات گرانبها، سال ۲۰۲۴ سالی رکوردشکن بوده است، به‌ویژه برای فلز زرد. طلا توانست در سال ۲۰۲۴ میان دارایی‌های اصلی و سنتی سرمایه‌گذاری، بهترین عملکرد را ثبت و با رشد بیش از ۲۵ درصدی، بالاترین میزان رشد خود در ۱۴ سال گذشته را تجربه کرد. بالا ماندن تنش‌های ژئوپلیتیک، آغاز کاهش نرخ بهره توسط فدرال رزرو و سایر بانک‌های مرکزی اقتصادهای توسعه‌یافته و همچنین تداوم خرید بانک‌های مرکزی، مهم‌ترین دلایل رشد قیمت فلز زرد در یک سال گذشته بود.
نفت در این سال (۲۰۲۴) کاهشی بود. کالایی که در مقاطعی تا کانال ۹۰ دلاری بالا رفت و بسیاری را در سودای نفت ۱۰۰ دلار ناکام گذاشت، در دورانی با ثبت رکوردهای منفی تا زیر ۷۰ دلار نیز سقوط کرد. هرچند تنش‌های خاورمیانه به شدت بالا رفت و انتظار می‌رفت روند قیمت‌ها را جهشی کند، اما گویا ضعف تقاضای چین به عنوان بزرگترین واردکننده نفت خام آبی بر آتش این هیجان بود.
سال ۲۰۲۴ همچنین شاهد تحولات قابل توجه در بازار ارزهای دیجیتال، به‌ویژه برای بیت‌کوین بود که با رشد بیش از ۱۲۰ درصدی همراه شد. بیشتر افزایش‌ها در حوزه ارزهای دیجیتال به واکنش مثبت بازار به پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده مربوط می‌شد.
در بازار فلزات بازگشت ترامپ به کاخ سفید بزرگترین ترس را بر اندام کامودیتی‌ها انداخت و همزمان با دغدغه تضعیف اقتصاد چین به عنوان غول کامودیتی‌خوار جهان، نگرانی فلزات را بیشتر کرد. به نظر می‌رسد نزدیک بودن قیمت‌های فعلی به محدوده هزینه سربه‌سری، چتر حمایتی مهمی برای این بازارها در جهان محسوب می‌شود و شاهد تغییرات نه چندان زیاد قیمت مس، سرب، روی و آلومینیوم در این سال باشیم.
در مجموع، سال ۲۰۲۴ سال پُر از رشد اقتصادی نامنظم و تغییرات سیاسی قابل توجه بود. در حالی که بانک‌های مرکزی به‌طور موفقیت‌آمیزی به فشارهای تورمی در سطح جهانی پاسخ دادند، سیاست‌های پولی متفاوت منجر به نوسان‌های قابل توجه در ارزها شد. در عین حال، تنش‌های جغرافیایی سیاسی در حال افزایش بوده و عدم قطعیت سیاسی همچنان ادامه دارد.
* گزارش مزبور در جدیدترین شماره (۳) ماهنامه «اقتصادنگار» در پایان اسفند ۱۴۰۳ منتشر شده است.
