به گزارش اقتصاد نگار به نقل از ایسنا، ظهر امروز (شنبه)، نخستین نشست تخصصی در حوزه سیاست‌گذاری پیشرفت و آبادانی منطقه مکران با عنوان «ایده‌هایی برای پیشرفت و توسعه منطقه مکران» به همت کمیسیون خدمات فنی و مهندسی و احداث اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران با حضور رئیس اتاق ایران، نماینده ویژه رئیس‌جمهور در اقتصاد دریامحور، نایب‌رئیس اتاق ایران و فعالان اقتصادی برگزار شد.
در ابتدای این نشست، علی نقوی- رئیس کمیسیون خدمات فنی و مهندسی و احداث اتاق ایران- ضمن اشاره به تفاهم‌نامه فی‌مابین اتاق ایران و شورای توسعه سواحل مکران که به امضا رسیده است، تصریح کرد: در چارچوب این تفاهم‌نامه، کمیسیون احداث به نمایندگی از اتاق ایران، اولین نشست تخصصی را برگزار کرده است. ایران بایستی به سمت جهانی‌شدن حرکت کرده و بخشی از زنجیره ارزش جهانی باشد. باید توجه داشت که تنها با تمرکز بر ظرفیت‌ها و داشته‌های داخلی، نمی‌توان توسعه را رقم زد؛ بنابراین در این بین منطقه مکران به عنوان یک منطقه با ظرفیت‌های بی‌نظیر، می‌تواند در مسیر توسعه نقش به‌سزایی را ایفا کند.
وی بررسی تخصصی ظرفیت‌های مکران و توسعه اقتصادمحور را امری ضروری دانسته و تاکید کرد که این مهم بایستی مورد توجه دولت و بخش خصوصی قرار گیرد.
در ادامه این نشست، صمد حسن‌زاده- رئیس اتاق بازرگانی ایران- اظهار کرد: مرکز پژوهش‌های اتاق ایران در قالب چند سرفصل، منطقه مکران را مورد توجه و بررسی قرار داده است؛ در قدم اول، موقعیت استراتژیک مکران را دیده و به دنبال آن، دیپلماسی اقتصادی برای توسعه مکران، ایجاد پل ارتباطی اقتصادی با کشورهای همسایه، بررسی ظرفیت‌های لجستیکی مکران، نقش بنادر مکران بر تجارت و نقش بخش خصوصی در اقتصاد دریامحور با تکیه‌بر ظرفیت‌های مکران را در دستور کار قرار داده است.
وی تاکید کرد: علاوه بر موضوعاتی که مطرح شد، توسعه حمل‌ونقل در این حوزه، ظرفیت‌های کشاورزی و شیلات در مکران، صنایع پتروشیمی و انرژی، توجه به مکران از منظر انرژی‌های تجدیدپذیر، تبدیل آن به‌عنوان قطب جدید گردشگری، توسعه زنجیره ارزش در صنایع معدنی، اهمیت جذب سرمایه‌گذاری که هرکدام به‌نوبه خود اثرات بسیاری دارند نیز موردنظر مرکز پژوهش‌های اتاق ایران قرار دارند. این محورها بیانگر سطح اهمیت این منطقه است.
به دنبال توسعه دودکشی در مکران نیستیم
در ادامه این نشست، علی عبدالعلی‌زاده- نماینده ویژه رئیس‌جمهور در اقتصاد دریامحور – نیز گفت: دیدگاه بنده به اداره امور کشور، سپردن اقتصاد به بخش خصوصی است؛ دولت باید برای اقتصاد، سیاست‌گذاری کند و سیاست‌ها در راستای منافع مردم و بخش خصوصی باشد. کشور را باید با مردم و بخش خصوصی اداره کرد در دولت چهاردهم قصد داریم که برای حل ناترازی برق در کنار دولت باشیم؛ البته بحران اصلی کشور آب هم هست؛ بحران های فرونشست زمین و برق نیز بسیار اهمیت دارند؛ اداره کردن شهرها با بحران‌هایی نظیر برق امکان‌پذیر نیست. در کنار رفع ناترازی‌های برق، واردات و تولید خودروی برقی بسیار مهم است به خصوص که آلودگی تهران بدون توجه به خودروهای برقی ممکن نیست.
وی افزود: توسعه دریامحور، پارادایم شیفت (الگوواره) مهمی در اداره کشور است. ما از دولت قدرتمند و با درآمد کافی نفت، به سمت راهبرد جدیدی حرکت می‌کنیم که اساس آن بر تعامل سازنده با جهان استوار است. توسعه دریامحور برای من از مکران شروع شد؛ اما متأسفانه در طرح‌های مطالعه شده برای توسعه دریامحور و توسعه مکران به همه جوانب مثل استفاده از سواحل دریای عمران توجه نشده است. همه طرح‌ها به شکلی است که گویی طرح جامع برای تهران تهیه شده است. دریا و ساحل در حاشیه برنامه است. ما به خاطر دریای عمان در قطب جنوب مالک مشاعی هستیم؛ امیدوارم در سال آینده بتوانیم تور گردشگری راه‌اندازی کنیم و سال آینده علاقه‌مندان را به قطب جنوب ببریم تا مالکیت خود را احراز کنیم.
نماینده ویژه رئیس‌جمهور در اقتصاد دریامحور، تصریح کرد: مکران دروازه ارتباط ایران با جهان است. مکران برای توسعه کشور بسیار ارزشمند است. موقعیت استراتژیک مکران در تجارت بین‌الملل دو محور دارد: توسعه دریامحور به‌شرط صلح و آرامش ممکن است نه تلاطم‌های عکس‌العملی.
عبدالعلی‌زاده خاطرنشان کرد: سایه سیاست خارجی بر سیاست داخلی واضح است. ما باید تعامل سازنده با دنیا را شروع کنیم وگرنه توسعه دریامحور در حد شعار باقی خواهد ماند. در دریا مقررات بین‌المللی حاکم است نه قواعد و قوانین داخلی. تعامل سازنده دوطرفه است. این‌گونه نیست که کشورهای خارجی در ایران سرمایه‌گذاری کنند و ما از هرگونه سرمایه‌گذاری امتناع کنیم. اگر با کشوری قرارداد، داشته باشیم ما هم می‌توانیم در آنجا واحدهای تجاری راه‌اندازی کنیم.
وی افزود: بر پایه روابط برد-برد باید با کشورها تعامل کرد. مکران شرایطی بکر دارد؛ این منطقه ۸۰ هزار کیلومترمربع مساحت دارد. طول ساحل این منطقه سه برابر طول ساحل امارات متحده عربی است. ساحل اقیانوسی و صخره‌ای دارد و کشتی‌ها تا ۶۰۰ هزار تن امکان پهلو گرفتن دارد. زمان دسترسی را به نصف زمان قبلی کاهش می‌دهد و هزینه‌ها ۳۰ درصد کاهش می‌یابد و دسترسی را به کشورهای مختلف تسهیل می‌کند.
نماینده ویژه رئیس‌جمهور در اقتصاد دریامحور گفت: تا سال ۱۴۰۵ با تکمیل پروژه چابهار ما می‌توانیم ۴۰ میلیون تن بار را از مسیر کشور جابه‌جا کنیم. این دروازه جدیدی به‌سوی درامد و اشتغال کشور است. کریدور شمال جنوب و شرق و غرب فقط برای این نیست که بار از جنوب به شمال و روسیه برود. این‌ها شاهرگ‌های توسعه کشور هستند. در بندر اصلی باید از تمام کارهایی که زمان واردات و صادرات را به تعویق می‌اندازد، خودداری کرد. بنادر خشک و شهرک بزرگ صنعتی باید مورد توجه باشد و این به معنای کاشتن موتور توسعه صنعتی در منطقه است. با این نگاه موقعیت مکران را باید ارزیابی کرد. با توسعه کریدورهای شمال جنوب، مکران، دسترسی به روسیه، شرق چین، کشورهای آسیای میانه، قفقاز، کشورهای منطقه و شمال اروپا و امریکا امکان‌پذیر خواهد بود. این در موقعیت توسعه کشورهای منطقه هم اثرگذار است؛ هزینه حمل‌ونقل کاهش می‌باید.
عبدالعلی‌زاده ضمن اشاره به دیپلماسی اقتصادی، اظهار کرد: دیپلماسی اقتصادی ابزاری برای توسعه مکران است و اوج دیپلماسی اقتصادی تعامل برد-برد است. مکران پل ارتباطی ایران با کشورهای جهان از جمله امریکاست. منطقه پتانسیل لجستیکی بالایی دارد. در این مسیر باید از ظرفیت بخش خصوصی در مسیر توسعه اقتصاد دریامحور بهره گرفت. البته هنوز خط زاهدان تا مشهد تکمیل نشده است. باید در این مسیرهای ارتباطی سرمایه‌گذاری کرد. با مکران به شبکه حمل‌ونقل جهانی از شمال و جنوب وصل می‌شویم.
شیلات جای نفت را خواهد گرفت
وی تاکید کرد: منطقه ظرفیت سرمایه‌گذاری بالایی دارد؛ بنابراین توسعه مکران نیاز به سرمایه‌گذاری زیرساختی دارد. در حال حاضر بر روی ابر پروژه‌ها تصمیم قطعی برای سرمایه‌گذاری گرفته شده شد و در آینده مکران، شیلات جای نفت را خواهد گرفت. ظرفیت تولید ماهی باید به بیش از چهار میلیون تن برسد و تا ۱۰۰ میلیون تن هم ظرفیت وجود دارد.
این مقام دولتی تصریح کرد: ما در مکران به دنبال توسعه دودکشی نیستیم؛ جهت توسعه دانش در این منطقه تلاش می‌کنیم. نباید فرصت توسعه کشور را با دودکش‌ها خفه کرد. در مکران بادهای شدید ماسه‌ای داریم؛ در اینجا امکان استفاده از انرژی تجدیدپذیر خورشیدی وجود ندارد، ولی ظرفیت خوبی برای انرژی بادی هست. سواحل مکران ظرفیت خوبی برای توسعه گردشگری دارد. ما باید تصمیم بگیریم که از رقبای خود در منطقه پیش بیفتیم. امیدواریم در سواحل خشک شاهد حضور سرمایه‌گذارهای خارجی باشیم.
مکران را پاسخ چندبعدی به مسئله توسعه ایران ببینید
محمد فاضلی- پژوهشگر و جامعه‌شناس- در ادامه این نشست تخصصی، ضمن اشاره به پرسش‌های بنیادی که پیرامون مکران مطرح است، گفت: پیش از هر برنامه‌ریزی، باید یک ایده بسازیم و طبق آن حرکت کنیم؛ برای ایده‌سازی به پاسخ چند سؤال نیاز است؛ اول اینکه مکران، خوابگاه، کارگاه یا زیستگاه؟ برای نمونه، شهر پرند که یک منطقه خوابگاهی بوده یا عسلویه که منطقه‌ای کارگاهی است. این دو زیستگاه محسوب نمی‌شوند چون هویت شهری ندارند. پرسش بعدی این است که هر زیستگاهی، کارگاه دارد که محل درآمدزایی است. در اینجا باید بگوییم در مکران می‌خواهیم چه نوع کارگاهی را دایر کنیم، همان کارگاه‌هایی که در سرزمین اصلی داریم را تکرار کنیم یا کارگاه‌هایی بهره‌ورتر با سطح دانش بالاتر، ایجاد کنیم.
وی تصریح کرد: سطح دانش در تولید صنایعی چون فولاد، پتروشیمی نسبت به صنایعی که محصولات نزدیک به مصرف تولید می‌کنند، پایین‌تر است. حالا می‌خواهیم چه کارگاهی با چه شرایطی را در مکران بسازیم؟ شکافی جدی از منظر توسعه‌ای بین کشور شمالی و کشورهای جنوبی خلیج‌فارس ایجاد شده است. مکران تنها منطقه‌ای است که می‌توانیم از آن به‌عنوان نقطه تعادل آبادانی بین شمال و جنوب خلیج‌فارس استفاده کنیم. ضمن اینکه بایستی به این سؤال پاسخ دهیم که آیا قرار است مکران را زیبا بسازیم یا مانند سرزمین اصلی تمام اصول زیباشناختی را زیر پا بگذاریم؟
این پژوهشگر از مکران به‌عنوان آخرین پهنه سرزمینی باقی‌مانده کشور برای پاسخ به نسل آینده، یاد کرده و گفت: باید به این سؤال هم پاسخ دهیم که قرار است پاسخ نسل بعد را چگونه دهیم؟ آیا قرار است این پهنه را به‌گونه‌ای بسازیم که نسل آینده به آن افتخار کند؟ مکران یک پرسش جدید است که به پاسخ جدید نیاز دارد. نسل آینده، امید می‌خواهد. آیا می‌توان از مکران، امید تولید کنیم. آیا می‌توان در مکران یک همکاری واقعی بین بخش خصوصی، دولت و جامعه محلی، ایجاد کنیم. آیا می‌توانیم مهاجرت به بیرون را در این منطقه به مهاجرت از بیرون به درون تبدیل کنیم؟
فاضلی منطقه مکران را پاسخی راهبردی به عدم موازنه فعلی بین چشم‌اندازهای اجتماعی و اقتصادی حاشیه جنوبی و شمالی خلیج‌فارس برشمرد و افزود: باید الگوی حکمرانی اقتصادی بر مکران را دقیق، تعریف کنیم. از طرفی باید سیاست صنعتی مکران را بشناسیم و بدانیم با چه اهداف اجتماعی در این منطقه حضور خواهیم داشت. در حقیقت باید تمام جوانب حضور در این منطقه را بررسی کرده و بهترین حضور را رقم بزنیم. چون ایران از جهان حذف شده است. بنابراین باید بدانیم که مکران وسیله چگونه اتصالی به جهان قرار خواهد گرفت.
به اعتقاد این جامعه‌شناس، مکران آزمایشگاه توانمندی یا ناتوانی ایران است. باید توجه داشت تمام ناکارآمدی سرزمین اصلی را در جزیره قشم پیاده و این جزیره را هم به محلی برای انواع پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌ها تبدیل کردیم و اکوسیستم آنجا را از بین بردیم. این وضعیت و برنامه‌ها را نباید در مکران پیاده کنیم. باید حرف جدیدی برای گفتن داشته باشیم. مکران باید آزمایشگاه نوآوری در حکمرانی و سیاست‌گذاری باشد و موفقیت‌ها را به سرزمین اصلی تسری دهد.
توسعه مکران با نگرش قبلی دولت، ممنوع!
در ادامه این نشست مهدی طبیب زاده – رئیس اتاق کرمان – گفت: برای توسعه مکران بایستی به همه ظرفیت‌های منطقه توجه شود و باید در توسعه این منطقه، تغییر پارادایم داشته باشیم. اگر سیاست‌گذار می‌خواهد با نگرش قبلی، توسعه منطقه را در دستور کار قرار دهد، بهتر است به منطقه مکران دست نزند و زیستگاه این منطقه را تغییر ندهد. نباید مکران را تبدیل به منطقه قشم یا عسلویه کرد.
پژمان جوزی- رئیس انجمن صنعت ساختمان ایران- در این نشست با بیان اینکه متأسفانه منطقه مکران هنوز بکر مانده و این تأسفی در مسیر توسعه ایران است، خاطرنشان کرد: البته اگر قرار باشد الگوی سازه‌ای ناقصی در اینجا ساخته و اجرا شود، بهتر است اصلاً به ساخت آن دست زده نشود. راهی جز تکیه‌بر توانمندی بخش خصوصی نداریم. باید به الگوی اقتصاد مختلط توجه شود. اگر به دنبال توسعه متوازن در جنوب ایران و جزایر ایران با تکیه به توسعه دریامحور هستیم، باید به ملزومات آن توجه کنیم. باید مراقب بود با اعمال سیاست تکراری طبقه‌ای از نوکیسگان در منطقه جنوب سر کار نیایند.
وی ادامه داد: توسعه برخی از جزایر را می‌توان به بخش خصوصی واگذار کرد و دولت نقش رگولاتوری داشته باشد. در صورت سرمایه گذرای صحیح، این مناطق قادر هستند اقتصاد کل کشور را نجات دهند. باید زندگی اجتماعی این منطقه حفظ شود.
لزوم مطالعات کارشناسی قبل از اقدام
در ادامه فرشید گل‌زاده – مشاور کمیسیون خدمات فنی و مهندسی و احداث اتاق ایران – هم ضمن تاکید براینکه باید مشخص شود ما در مکران به دنبال چه هستیم؛ الگوی تکراری را تکرار کنیم؛ طرحی نو در آنجا دراندازیم یا اینکه می‌خواهیم منطقه همچنان بکر باقی بماند؟ گفت: باید قبل از شروع هر مسیری، مطالعات کافی انجام شود. ما نیازمند استفاده از دانش تجمیع شده دنیا هستیم. در این مسیر از مطالعه کارشناسان برجسته جهانی و ایرانی استفاده کنیم و این می‌تواند در نهایت به جذب سرمایه‌گذاران ایران بینجامد. باید تیمی زبده و به‌روز ایرانی تشکیل شود تا الگوی توسعه منطقه تدوین شود.
رضا حاجی‌کریم – رئیس فدراسیون صنعت آب ایران – نیز اظهار کرد: برای یکبار هم که شده به اقتصاد چرخشی فکر کنید؛ برق راه‌حل اقتصادی دارد ولی آب راه‌حل اقتصادی ندارد. الآن هر کسی در مکران شروع به ساخت آب‌شیرین‌کن، کرده است. این طرح‌های درواقع به معنای آلودگی منطقه است. من مخالف آب‌شیرین‌کن ساختن نیستم، اما ساخت آب‌شیرین‌کن راه‌حل کوتاه‌مدتی است. این طرح‌ها با هزینه بالا ساخته می‌شود و درنهایت باعث آلودگی مکران می‌شود، در حالی‌که با بالا بردن راندمان، وضعیت بهتر خواهد شد. در فاصله پنج کیلومتری ساحل مکران، پتروشیمی ساخته می‌شود و آب آن از آب‌شیرین‌کن تأمین خواهد شد.
وی تاکید کرد: ارزیابی ریسک زیست‌محیطی بسیار مهم است؛ باید این ارزیابی‌ها مستند به طرح‌های توسعه‌ای شود. در دنیا این طرح‌های توسعه‌ای توسط بیمه‌ها ارزیابی می‌شود. اگر کاری برخلاف پایداری سرزمین انجام می‌شود، بهتر است هیچ کاری انجام نشود.
محمد حلوایی – رئیس انجمن اپک – نیز تصریح کرد: چنانچه قرار باشد که با روش‌های گذشته به موضوع توسعه مکران نگاه کنیم، در نهایت شرایط گذشته تکرار خواهد شد. باید به تغییر پارادایم توسعه‌ای فکر کرد. باید روش متفاوتی برای توسعه مکران پیش گرفت.
