به گزارش اقتصادنگار -سفر راهبردی رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، به سه کشور کلیدی آسیا—مالزی، اندونزی و پاکستان—تنها یک دیدار دیپلماتیک نبود، بلکه گامی حساب‌شده برای تقویت نفوذ آنکارا در این منطقه محسوب می‌شود. از امضای ده‌ها توافق‌نامه اقتصادی و نظامی تا فروش پهپادهای پیشرفته و توسعه همکاری‌های انرژی، ترکیه نشان داد که در حال ترسیم نقشه‌ای جدید برای حضور قدرتمندتر در جنوب و جنوب شرق آسیا است.
هم‌گرایی سیاسی در سایه تحولات جهانی
تور آسیایی اردوغان در شرایطی انجام شد که تغییرات در صحنه بین‌المللی، از جمله آغاز دوره جدید ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ در آمریکا و جنگ تجاری میان چین و ایالات‌متحده، معادلات ژئوپلیتیکی را پیچیده‌تر کرده است. در این سفر، رهبران ترکیه، مالزی، اندونزی و پاکستان بر حمایت از فلسطین، تلاش برای پایان جنگ اوکراین و تقویت همکاری‌های منطقه‌ای تأکید کردند.
تقویت شراکت راهبردی؛ امضای ۴۸ توافق‌نامه مهم
این تور با امضای ۴۸ توافق‌نامه بین ترکیه و سه کشور مذکور همراه شد که مهم‌ترین آن‌ها در حوزه صنایع دفاعی بود. اندونزی ۶۹ پهپاد جنگی از ترکیه خریداری کرد، در حالی که مالزی و پاکستان قراردادهای جدیدی برای همکاری نظامی با آنکارا امضا کردند. این توافقات می‌تواند موازنه قوا در منطقه را تغییر دهد و جایگاه ترکیه را به‌عنوان یک صادرکننده کلیدی تسلیحات تقویت کند.
جهش اقتصادی؛ پیمان‌های تجاری جدید در شرق آسیا
اردوغان و نخست‌وزیر مالزی، انور ابراهیم، توافق کردند که سطح تجارت دوجانبه را تا پنج سال آینده به ۱۰ میلیارد دلار برسانند. در اندونزی نیز توافقی برای ایجاد یک پیمان تجارت آزاد امضا شد که هدف آن افزایش مبادلات تجاری دو کشور به ۱۰ میلیارد دلار تا سال ۲۰۲۶ است. در پاکستان، حجم تجارت میان دو کشور در سال ۲۰۲۴ به ۲.۴ میلیارد دلار رسیده و روند افزایش آن ادامه دارد.
پهپادهای ترکیه در آسمان آسیا؛ همکاری دفاعی در اوج
یکی از مهم‌ترین بخش‌های این سفر، توسعه همکاری‌های نظامی و دفاعی بود. شرکت ترک «بایکار» و یک شرکت اندونزیایی توافق کردند تا خط تولید مشترک پهپادهای جنگی را در اندونزی راه‌اندازی کنند. در این قرارداد، تحویل ۶۰ فروند پهپاد بایراکتار TB3 و ۹ پهپاد آکینجی به اندونزی تأیید شد. در همین حال، مالزی نیز یادداشت تفاهمی برای همکاری در توسعه سیستم‌های دفاعی و ارتباطی استراتژیک با ترکیه امضا کرد. پاکستان نیز برای خرید جنگنده‌های الکترونیکی ترکیه به‌منظور کاهش وابستگی به تسلیحات غربی اقدام کرد.
همکاری امنیتی و مبارزه با تروریسم؛ توافقات جدید اطلاعاتی
در کنار همکاری‌های دفاعی، آنکارا و هم‌پیمانان آسیایی‌اش توافق کردند که در زمینه امنیتی، مبارزه با تروریسم و تبادل اطلاعات همکاری‌های خود را افزایش دهند. ترکیه و مالزی تفاهم‌نامه‌ای برای توسعه همکاری در حوزه امنیت سایبری و تبادل اطلاعات امضا کردند. پاکستان نیز بر نقش ترکیه در تأمین حمایت لجستیکی در مقابله با تروریسم و تهدیدات منطقه‌ای تأکید کرد.
سرمایه‌گذاری در انرژی؛ ترکیه به دنبال منابع جدید
یکی از اهداف کلیدی این تور، توسعه همکاری‌های انرژی بود. ترکیه و اندونزی در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر و فناوری‌های نوین انرژی توافق کردند، در حالی که آنکارا و مالزی برای استخراج نفت، گاز و منابع معدنی به توافق رسیدند. پاکستان نیز از ترکیه برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های انرژی خورشیدی و بادی دعوت کرد.
دیپلماسی فلسطین؛ اردوغان اجماع اسلامی را تقویت می‌کند
اردوغان در دیدارهای خود، حمایت از فلسطین را در اولویت قرار داد. ترکیه، مالزی، اندونزی و پاکستان بر مخالفت با اشغالگری اسرائیل، لزوم ارسال کمک‌های بشردوستانه به غزه و تلاش برای لغو محاصره این منطقه تأکید کردند. این هماهنگی می‌تواند موضع کشورهای اسلامی را در سازمان همکاری اسلامی تقویت کند.
چالش جدید در رقابت منطقه‌ای؛ واکنش چین و هند
تور آسیایی اردوغان ممکن است با واکنش منفی هند و چین مواجه شود. افزایش همکاری‌های نظامی ترکیه با پاکستان احتمالاً باعث تنش با دهلی‌نو خواهد شد، به‌ویژه که آنکارا از مواضع پاکستان در مسئله کشمیر حمایت می‌کند. همچنین، توسعه روابط ترکیه با اندونزی و مالزی می‌تواند رقابت جدیدی با چین ایجاد کند، چرا که پکن به‌عنوان شریک اصلی اقتصادی آسه‌آن، نفوذ گسترده‌ای در این منطقه دارد.
تور آسیایی اردوغان، گامی فراتر از همکاری‌های معمول دیپلماتیک بود و نشان داد که ترکیه به دنبال تبدیل شدن به یک بازیگر کلیدی در جنوب و جنوب شرق آسیا است. از توسعه تجارت و انرژی گرفته تا نفوذ در بازار تسلیحات و تقویت همکاری‌های امنیتی، آنکارا در تلاش است تا در این منطقه جایگاه خود را مستحکم کند.
با این حال، رقابت با قدرت‌هایی مانند چین و هند، چالش‌هایی را برای این راهبرد جدید به همراه خواهد داشت.
