بیت‌کوین در برابر دلار: انقلاب مالی یا خیال پردازی؟

به گزارش اقتصادنگار -در سال‌های اخیر، بحث درباره جایگزینی ارزهای دیجیتال، به‌ویژه بیت‌کوین، با پول‌های فیات مانند دلار آمریکا داغ شده است. برخی معتقدند که بیت‌کوین می‌تواند نظم مالی جهانی را تغییر دهد، درحالی‌که برخی دیگر، ازجمله اقتصاددانان بزرگ آمریکا، نگران تضعیف دلار هستند. برای بررسی این موضوع، با دکتر سامان رضایی، کارشناس اقتصاد دیجیتال، گفت‌وگویی انجام داده‌ایم.
به نظر شما آیا بیت‌کوین می‌تواند جایگزین دلار شود و به‌عنوان ارز رایج جهانی مورد استفاده قرار گیرد؟
ببینید، بیت‌کوین به دلیل ویژگی‌های منحصر‌به‌فردش، مانند غیرمتمرکز بودن، محدودیت در عرضه و امنیت بالا، توجه بسیاری را جلب کرده است. اما اینکه بتواند جایگزین دلار شود، بحث بسیار پیچیده‌ای است. دلار به‌عنوان ارز ذخیره جهانی، پشتوانه‌ای قوی دارد و از حمایت دولت آمریکا و نظام مالی بین‌المللی برخوردار است. در مقابل، بیت‌کوین همچنان با مشکلاتی مانند نوسانات شدید قیمتی، مقیاس‌پذیری پایین و نبود نظارت دولتی مواجه است. بنابراین، بعید است که به‌راحتی جایگزین دلار شود، اما می‌تواند نقش مکمل را ایفا کند.
یکی از نگرانی‌های اصلی دولت‌ها، عدم کنترل بر بیت‌کوین است. آیا این عامل می‌تواند مانعی برای پذیرش گسترده آن باشد؟
دقیقاً. دولت‌ها نقش کلیدی در مدیریت اقتصاد دارند و یکی از ابزارهای اصلی آن‌ها، کنترل بر عرضه پول است. بیت‌کوین به دلیل ماهیت غیرمتمرکز خود، این امکان را از دولت‌ها می‌گیرد و باعث می‌شود آن‌ها نتوانند سیاست‌های پولی مؤثری اجرا کنند. همین موضوع باعث شده که بسیاری از کشورها قوانین سخت‌گیرانه‌ای علیه ارزهای دیجیتال وضع کنند. در واقع، عدم توانایی در تنظیم و کنترل بیت‌کوین، یکی از مهم‌ترین موانع پذیرش گسترده آن به‌عنوان جایگزین پول ملی است.
یکی از ویژگی‌های بیت‌کوین، محدودیت عرضه آن است. آیا این ویژگی می‌تواند باعث ایجاد مشکلات اقتصادی شود؟
بله، محدودیت عرضه بیت‌کوین (۲۱ میلیون واحد) در ظاهر یک ویژگی مثبت است، اما اگر بیت‌کوین به‌عنوان پول رایج پذیرفته شود، می‌تواند مشکلاتی مانند کمبود نقدینگی و کاهش توانایی دولت‌ها در مدیریت اقتصاد را ایجاد کند. در سیستم‌های پولی سنتی، بانک‌های مرکزی می‌توانند با چاپ پول، نقدینگی را افزایش داده و از بحران‌های اقتصادی جلوگیری کنند، اما بیت‌کوین این امکان را نمی‌دهد. اگر تقاضا برای بیت‌کوین افزایش یابد و عرضه آن ثابت بماند، ممکن است تورم منفی (deflation) رخ دهد که می‌تواند باعث کاهش رشد اقتصادی شود. این همان مشکلی است که برخی اقتصاددانان درباره آن هشدار می‌دهند.
با این تفاسیر، آیا فکر می‌کنید دولت‌ها در آینده به سمت پذیرش بیت‌کوین خواهند رفت؟
اکثر دولت‌ها ترجیح می‌دهند که کنترل خود را بر نظام پولی حفظ کنند، اما به جای رد کامل ارزهای دیجیتال، ممکن است به سمت ایجاد ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) بروند. بسیاری از کشورها، مانند چین و اتحادیه اروپا، در حال کار بر روی ارز دیجیتال ملی خود هستند که ترکیبی از فناوری بلاک‌چین و نظارت دولتی را ارائه می‌دهد. این نوع ارزهای دیجیتال می‌توانند جایگزین مناسبی برای پول نقد باشند، بدون اینکه دولت‌ها کنترل خود را از دست بدهند.
پس در نهایت، شما آینده بیت‌کوین را چگونه می‌بینید؟
بیت‌کوین به‌عنوان یک دارایی دیجیتال ارزشمند باقی خواهد ماند، اما احتمال اینکه جایگزین ارزهای ملی شود، بسیار کم است. بیشتر سرمایه‌گذاران به آن به‌عنوان “طلای دیجیتال” نگاه می‌کنند، یعنی ذخیره‌ای از ارزش که در برابر تورم مقاوم است. همچنین، ممکن است در برخی کشورها که دچار بحران‌های مالی هستند، استفاده از بیت‌کوین افزایش یابد، اما این به معنای پذیرش جهانی آن به‌عنوان ارز اصلی نخواهد بود. به نظر من، آینده مالی جهان ترکیبی از ارزهای دیجیتال بانک مرکزی، استیبل‌کوین‌ها و دارایی‌هایی مانند بیت‌کوین خواهد بود.
با توجه به صحبت‌های دکتر رضایی، بیت‌کوین به دلیل ویژگی‌های خاص خود، توانسته جایگاه مهمی در دنیای مالی پیدا کند، اما محدودیت‌های آن مانع از جایگزینی کامل با دلار یا سایر ارزهای ملی خواهد شد. در عوض، نقش آن بیشتر به‌عنوان یک دارایی ذخیره‌ای و مکمل سیستم مالی فعلی باقی می‌ماند. آینده بازارهای مالی احتمالاً شاهد همزیستی بین ارزهای دیجیتال دولتی و دارایی‌هایی مانند بیت‌کوین خواهد بود.