مرگ خاموش کارگران در دل معادن و کارگاه‌ها

به گزارش اقتصادنگار – بررسی تازه مرکز پژوهش‌های مجلس پرده از بحرانی ناگفته برمی‌دارد: در دو سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱، نزدیک به ۴ هزار کارگر در محل کار جان باخته‌اند. آن‌هم در سکوت و غیاب نظارت کافی؛ جایی که باید محل ارتزاق باشد، به گورستان خاموش معیشت تبدیل شده است.
مرگ در محل کار؛ رتبه دوم عامل مرگ پس از تصادفات جاده‌ای
طبق گزارشی که مرکز پژوهش‌های مجلس منتشر کرده، در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱، ۳۸۲۶ کارگر به‌دلیل حوادث ناشی از کار در محیط کار جان باخته‌اند؛ آماری تکان‌دهنده که مرگ در حین کار را به دومین عامل مرگ‌ومیر پس از تصادفات جاده‌ای در کشور تبدیل می‌کند.
در همین دوره، ۸۴ هزار و ۶۳۸ مورد حادثه شغلی ثبت شده که همگی مربوط به افراد تحت پوشش بیمه بوده‌اند. به عبارت دیگر، این آمار صرفاً ناظر به بخش رسمی بازار کار است و از واقعیت پنهان‌مانده کارگران فاقد بیمه خبری در دست نیست.
آسیب‌پذیرترین نقطه؛ معادن زغال‌سنگ
بررسی‌ها نشان می‌دهد که سهم بالایی از این حوادث مرگبار مربوط به معادن، به‌ویژه معادن زغال‌سنگ است. در سال ۱۴۰۰، تعداد ۳۶۸ حادثه در این نوع معادن به ثبت رسیده که معادن زغال‌سنگ را به سومین بخش پرحادثه بدل کرده است. همچنین، ۴.۲۵ درصد از کل آسیب‌دیدگان شاغل در معادن فعال کشور، در معادن زغال‌سنگ مشغول به کار بوده‌اند.
کارشناسان چه می‌گویند؟
در همین  راستا  مهران گودرزی، استاد ایمنی صنعتی به اقتصادنگار گفت: «فرسودگی تجهیزات، عدم نوسازی ماشین‌آلات و تداوم روش‌های سنتی استخراج در معادن ایران، مستقیماً با جان کارگران بازی می‌کند. این وضعیت در معادن زغال‌سنگ به مراتب وخیم‌تر است، زیرا عمق استخراج بیشتر شده و ایمنی کمتر رعایت می‌شود.»
افشین رضایی، بازرس پیشین وزارت کار نیز پیش تر خبر داده بود:«میانگین بازرسی از هر معدن در سال ۱۴۰۱ تنها ۸/۱ بار بوده است؛ این یعنی برخی معادن حتی یک‌بار هم بازرسی نشده‌اند. بدون نظارت مستمر، هیچ امیدی به کاهش حوادث کار نمی‌توان داشت.»
اما الهام نظری، پژوهشگر حوزه کار و رفاه اجتماعی معتقد است: «این گزارش بار دیگر نشان می‌دهد که حقوق اجتماعی و ایمنی کارگران قربانی نادیده‌گرفتن قوانین موجود شده‌اند. کار در معدن، ذاتاً پرریسک است، اما نبود آموزش، تجهیزات ایمن و نظارت لازم، این ریسک را به فاجعه بدل کرده است.»
سایه سنگین فقدان سیاست‌گذاری مؤثر
گزارش مرکز پژوهش‌ها با تمرکز بر حادثه معدن طبس هشدار می‌دهد که عدم نوسازی تجهیزات، روش‌های غیرمکانیزه و تعمیق بهره‌برداری از معادن، ریسک بروز حوادث را در سال‌های اخیر افزایش داده است. آن‌چه این گزارش بدان می‌پردازد، تنها گوشه‌ای از واقعیت تلخ محیط‌های کاری در ایران است.
به هر روی این اعداد و تحلیل‌ها بیانگر یک واقعیت تلخ هستند: جان کارگران در ایران، همچنان در حاشیه امن سیاست‌گذاری و نظارت قرار ندارد. در شرایطی که فشار اقتصادی، کارگران را به اشتغال در سخت‌ترین محیط‌ها سوق داده، بی‌توجهی به اصول ایمنی، مرگ را به بخشی از معیشت بدل کرده است.